Bij mediation bemiddelt een onafhankelijke derde tussen de partijen, die op inhoudsniveau eigen baas blijven in het conflict. De mediator helpt de partijen om een voor alle partijen aanvaardbare oplossing te vinden, door de (veelal verstoorde) communicatie tussen de partijen weer op gang te brengen en hen andere invalshoeken te bieden bij het zoeken naar die oplossing. De partijen zijn ten principale zelf verantwoordelijk voor het eindresultaat.
Het bemiddelingsproces bestaat er gewoonlijk uit dat de bemiddelaar soms afwisselend met beide partijen praat (de "caucus"), of, en dat komt het meest frequent voor, als gespreksleider optreedt bij een "plenair" gesprek tussen de partijen.
De bemiddelaar zal
- 1. Een gespreksstructuur aanbrengen en de procedure bewaken.
- 2. Machtsverschillen zoveel mogelijk egaliseren.
- 3. Alle partijen aan het woord laten, waarbij spreektijd gelijk wordt verdeeld, om zo de "uninterrupted stories" van de partijen tot stand te laten komen.
- 4. Informatie (laten) verzamelen over de feiten, de standpunten en belangen van de partijen en de achtergronden: wat willen ze uiteindelijk bereiken; waar zijn ze boos over; wat zullen ze nooit toegeven en waar zijn ze bereid tot concessies.
- 5. Begrip proberen te kweken voor de visie van de ander.
- 6. Trachten een oplossingsgericht onderhandelingsgesprek op gang te brengen door de ernstigste verstoringen in de communicatie te (laten) herstellen.
- 7. Voorstellen en reacties daarop faciliteren tussen de partijen ("opties" genereren).
- 8. Helpen om de bereikte oplossingen netjes af te wikkelen en vast te leggen in een vaststellingsovereenkomst.
Mediation kan snel tot een resultaat leiden. Volgens het Nederlands Mediation Instituut (NMI) is circa 25% van de mediations binnen vijf uur gesprekstijd afgerond, en circa 35% tussen de vijf en tien uur. Mediation leidt niet altijd tot een oplossing die voor alle partijen aanvaardbaar is. De gang naar een arbiter of rechter kan dan alsnog gemaakt worden.
