Inhoud

Hersenvliesontsteking, nekkramp of meningitis is een ontsteking van de vliezen die om de hersenen en het ruggenmerg liggen. Vaak wordt het veroorzaakt door een bacterie of een virus. Het verloop van een hersenvliesontsteking door een bacterie is meestal ernstiger dan hersenvliesontsteking veroorzaakt door een virus.
Meningitis is niet besmettelijk, maar de ziekteverwekkende organismen (pathogenen) kunnen waarschijnlijk wel worden overgedragen.

Bij zuigelingen vindt de infectie vaak plaats via bacteriën die zich nestelen in het genitale gebied van vrouwen. Hersenvliesontsteking bij kinderen heeft vaak andere symptomen dan een meningitis bij volwassenen. Het uit zich vaak door lichamelijke zwakte en prikkelbaarheid.

Oorzaak

Hersenvliesontsteking kan worden veroorzaakt door een virus of door een bacterie.

Bacteriële hersenvliesontsteking wordt veroorzaakt door een bacterie. Vaak begint dit als bloedvergiftiging, waarbij de bacteriën de bloedbaan infecteren. Een bacteriële ontsteking wordt veroorzaakt door één van de drie bacteriën: meningokok, pneumokok of Haemophilus influenzae type b (Hib). Die laatste komt sinds 1993 steeds minder voor vanwege een vaccin dat kinderen meekrijgen bij de DKTP-prik.

Voorgenoemde bacteriën zitten (onschuldig) in de neus-keelholte. Als op een gegeven moment de weerstand afneemt, kunnen de bacteriën zich vermeerderen en zich verspreiden via de bloedbaan. Daarbij kan bloedvergiftiging ontstaan (dit geldt vooral voor de meningokok). Bovendien kan de bacterie via de bloedbaan in de hersenen en hersenvliezen terechtkomen en hierdoor hersenvliesontsteking veroorzaken.

Symptomen

De symptomen zijn onder andere afhankelijk van de leeftijd van de patiënt en oorzaak van de ontsteking:

Hersenvliesontsteking kan ernstige gevolgen hebben en daarom moet bij het vermoeden hiervan direct een arts worden geraadpleegd.

Diagnose

De diagnose hersenvliesontsteking kan pas met zekerheid worden gesteld na onderzoek van het vocht dat tussen de vliezen ligt. Dit hersenvocht staat in verbinding met het ruggenmergvocht en als het hersenvocht ontstoken is, kan men dat dus ook zien aan het ruggenmergvocht. De arts onderzoekt dit met de zogenaamde ruggenprik.

Hierbij brengt hij een naald tussen twee wervels door in het wervelkanaal. Hij neemt wat vocht af en stuurt dit naar het laboratorium voor onderzoek. Dit onderzoek moet duidelijk maken of sprake is van hersenvliesontsteking en, in het geval van een bacteriële hersenvliesontsteking, om welke bacterie het gaat.

Behandeling

Een virale ontsteking geneest meestal vanzelf binnen één à twee weken.
Bij een bacteriële ontsteking is acuut handelen noodzakelijk. De patiënt moet direct worden overgebracht naar het ziekenhuis, waar de bacteriële infectie met antibiotica kan worden behandeld. De bacterie kan nauwelijks buiten het lichaam leven, en is daarom alleen besmettelijk bij dicht menselijk contact zoals het geval is binnen gezinsleven, scholen, crèches en kazernes.

Zeer frequente controle door de arts is noodzakelijk omdat de gevolgen van hersenvliesontsteking zeer ernstig en levensbedreigend zijn. De verschillende symptomen worden door verschillende medicijnen, zo goed mogelijk behandeld.

Gevolgen
Na het oplopen van hersenvliesontsteking kunnen mensen last blijven houden van de gevolgen. Dit zijn met name gevolgen die minder opvallen en vaak pas na enige tijd tot uiting komen. Voorbeelden hiervan zijn: cognitieve problemen, taalstoornissen of gedragsproblemen. De gevolgen verschillen per individu wat betreft aard en ernst. Niet iedereen krijgt met alle gevolgen te maken.