Een anuskloofje, een anusfissuur of fissura ani, is een kloofje in de huid rond de anus. Een anaal kloofje bevindt zich in de huidplooien in en rond de anus, meestal aan de voor- of achterkant ervan. De symptomen zijn een scherpe pijn aan de anus tijdens de stoelgang of bij aanraking, bijvoorbeeld tijdens het douchen. Het wondje kan soms zeer licht bloeden tijdens of na de stoelgang.

Hoe een anale kloof ontstaat is niet geheel duidelijk. Constipatie, verhoogde spanning van de sluitspier, verstoorde bloedvoorziening, achtergebleven vocht in de huidplooitjes, het te veel oprekken van de huid rond de anus, zwangerschap/bevalling en niet op tijd verwisselen van een vuile luier bij baby's kunnen een rol spelen.

Nadat een kloofje is dichtgetrokken duurt het nog 6 weken tot 3 maanden voor een kloofje geheel is genezen. Tot die tijd springt het kloofje gemakkelijk weer open, zodat het wondje steeds weer terugkeert.

Behandeling

Een huisarts kan verschillende middelen voorschrijven om de anusfissuur te behandelen. Onder andere pijnstillende zalf of zetpillen, laxeermiddel en zinkzalf (zinkoxide werkt beschermend en licht samentrekkend op de huid, zodat de huid sneller heelt). Hiernaast kan een huisarts adviezen geven over verzorging van de fissuur en verbetering van spijsvertering en stoelgang. Ook worden de effecten van nitraatzalf en nitroglycerinezalf onderzocht.

Als de anusfissuur chronisch is geworden, zijn er twee kleine operatieve ingrepen mogelijk. De sluitspier kan door een chirurg worden ingeknipt of opgerekt. Ook een botox-injectie, die de sluitspier ontspant, kan een gunstig effect hebben.

Anuskloofjes komen geregeld voor bij ziekte van Crohn patiënten.

Voorkomen opnieuw terugkeren anuskloofje

Het kloofje kan nog tot 3 maanden na genezing makkelijk openspringen, bijvoorbeeld tijdens de ontlasting. De patiënt kan in die tijd een aantal maatregelen nemen en leefregels volgen om de kans op terugkeer zo klein mogelijk te maken. Hier volgen een aantal aanbevelingen.

Zolang het kloofje open is (een pijnlijk wondje naast de anus dat licht kan bloeden) wordt aangeraden om twee maal per dag een zalf met zinkoxide (beschermend en samentrekkend) en pramocaïne (jeuk- en pijnstillend) op en rond het kloofje te smeren. Dit is zonder recept verkrijgbaar bij apotheek en drogist (onder de merknaam Nestosyl). Gebruik wc- of keukenrolpapier om de zalf op te brengen en was na afloop de handen met zeep. Deze behandeling kan het beste een aantal weken worden volgehouden om de kans op het opnieuw openspringen van het kloofje te voorkomen.

Hiernaast is het zeer belangrijk om te zorgen voor een goede spijsvertering en stoelgang. Hoe langer ontlasting in de darm is, hoe meer vocht eraan wordt onttrokken. Hierdoor wordt de ontlasting harder en dikker en ontstaat er meer kans op (herhaling van) scheurtjes in de huid rond de anus. Patiënten wordt aangeraden om elke dag vezels te eten (zilvervliesrijst, muesli, volkorenproducten, gedroogde abrikozen, vijgen, dadels, pruimen, ongezouten noten, enz.; eventueel tarwezemelen aan een maaltijd toevoegen), elke dag de aanbevolen hoeveelheid groente en fruit te eten, elke dag een kleine hoeveelheid boter of olie te gebruiken, voldoende te drinken gedurende de dag en elke dag voldoende te bewegen. Mogelijk zijn er individueel producten die baat geven bij een goede stoelgang (mogelijk: ontbijtkoek, koffie, bonen, linzen, erwten, sojabonen o.i.d.); en kunnen etenswaren die obstipatie kunnen opwekken worden vermeden (mogelijk: chocolade, snoep, kaas, eieren, koffie en producten bereid uit witmeel). Eventueel kan bij een broodmaaltijd extra enzymen worden geslikt (verkrijgbaar als voedingssupplement).

Stel toiletbezoek niet uit. Door lang te wachten blijft de ontlasting tegen de sluitspier aandrukken, wat belastend is. Ook kan de ontlasting na enige tijd harder en dikker worden. Bij aandrang kan de patiënt dus het beste meteen naar het toilet gaan. Tijdens het toiletbezoek zo min mogelijk persen, juist de kringspier van de anus zo ontspannen mogelijk houden.
Zolang het wondje niet is geheeld, kan een dagelijks bad met soda verlichting geven. Het houdt bovendien het wondje goed schoon.

Het is van belang dat de huid rond de anus geheel droog is voordat er ondergoed wordt aangetrokken. Vocht in de plooitjes rond de anus kan een aanleiding zijn dat de huid makkelijk stuk gaat.

Sommige patiënten hebben baat bij het smeren van olie rond de anus. Dit kan gewoon olijfolie of zonnebloemolie zijn. De huid blijft zachter en soepeler en beschadigt of barst minder snel. Helpen bovengenoemde middelen niet afdoende en blijft het kloofje opengaan, dan kan de oorzaak liggen in het gebruik van wc-papier na het ontlasten; het papier schuurt te veel langs de huid en zorgt dat het wondje weer opengaat. Een eenvoudig middel om dit probleem te verminderen is het gebruik van babyzalf (zinkzalf) tegen rode babybilletjes. Smeer dit voor het ontlasten met behulp van wc- of keukenpapier rond de anus. De huid wordt nu minder belast door het afvegen en het kloofje zal minder snel opnieuw opengaan (indien nodig na afloop opnieuw insmeren). Eventueel overstappen naar een ander merk (zachter) toiletpapier.

Neem bij het opvolgen van bovenstaande tips en adviezen altijd de hygiëne in acht. Gebruik voor het aanbrengen van zalf op een wondje rond de anus altijd toilet- of keukenrolpapier en was de handen na afloop met zeep.

Bovenstaande adviezen zijn alleen zinvol als er zeker sprake is van een anusfissuurtje. Bij twijfel, en zeker als er bloed in de ontlasting zelf zit, de huisarts raadplegen.