Inhoud
Een divertikel van Zenker is een uitstulping aan het begin van de slokdarm naar buiten in de borstholte. De uitstulping lijkt op een zakje.
Er kunnen op verschillende plekken in de slokdarm divertikels ontstaan. Het divertikel van Zenker bevindt zich aan de rugzijde (dorsale zijde) van de slokdarm tussen de bovenste kringspier van de slokdarm en de musculus constrictor pharyngis, ook wel driehoek van Killian genoemd. Dat gedeelte van de slokdarm bevindt zich in de hals.
Oorzaak
Waarschijnlijk ontstaat een Zenker divertikel door een combinatie van factoren. Een verhoogde druk in de slokdarm en een zwakke plek in de spierwand zijn belangrijke risicofactoren. Het is niet duidelijk waardoor een zwakke plek in de spierlaag ontstaat. Waarschijnlijk spelen verslapping door ouderdom en veelvuldige rek een rol. Mogelijk in combinatie met het regelmatig omhoog stromen van maaginhoud (reflux).
De uitstulping vormt een zakje waarin voedsel zich kan ophopen. Door deze ophoping wordt de slokdarmwand nog verder opgerekt en wordt de divertikel steeds groter. Wanneer steeds meer voedsel in de uitstulping blijft hangen, kan deze de slokdarm van opzij dichtdrukken. Dit heeft tot gevolg dat het eten niet meer goed zakt in de slokdarm.
Symptomen
De volgende klachten kunnen voorkomen bij een Zenker divertikel:
In het begin geeft een (nog kleine) Zenker divertikel niet of nauwelijks klachten. Soms komen hoestklachten, keelschrapen en een geïrriteerde keel voor. Als de divertikel wat groter wordt, kunnen de volgende klachten ontstaan:
- Slikklachten en het omhoog komen van onverteerd voedsel, soms met slijm.
- Een slechte adem, doordat voedsel als het ware 'rot' in de uitstulping.
- Het gevoel alsof er een brok in de keel zit, met name na de maaltijd.
- Bij het drinken kan een borrelend geluid in de halsstreek te horen zijn.
- Heesheid of infecties van de luchtwegen kunnen ontstaan doordat voedsel in de luchtwegen terecht kan komen. Dit gebeurt vooral als men gaat liggen en als de uitstulping vrij groot is. Dit is een complicatie die zeker bij ouderen gevaarlijk kan zijn.
- Passageklachten: klachten doordat het voedsel niet goed zakt in de slokdarm. Deze klachten ontstaan als de divertikelzak van de zijkant de slokdarm dicht drukt.
Behandeling
Er zijn drie verschillende behandelmogelijkheden voor het divertikel van Zenker. De uitstulping kan uitwendig (via een snede in de hals) worden verwijderd. Dit is een techniek die weinig meer wordt toegepast omdat het een invasieve ingreep is, met een de mogelijkheid van complicaties, zoals het doorsnijden van de zenuw die zorgt voor de beweging van de stembanden waardoor er een stembandverlamming ontstaat. Tegenwoordig wordt voornamelijk gekozen voor een behandeling via de mond door de KNO-arts of MDL-arts.
Deze endoscopische (van binnenuit) behandeling kan via een rigide endoscoop onder algehele narcose plaatsvinden, of met een flexibele slang onder sedatie. Bij gebruik van een flexibele endoscoop zal de operateur de wand van het divertikel in tweeën snijden met laser. Bij de rigide buis zal met een soort nietmachine (stapler) de wanden van het divertikel aan elkaar worden geniet en vervolgens in tweeën worden gesneden. In resultaten zijn beide technieken vergelijkbaar, al is het aantal patiënten dat meerdere malen moet worden geopereerd hoger bij de flexibele techniek. Het gebruik van nietjes met de stapler zou het risico op een infectie verminderen.
